Op reportage naar het buitenland: Parlementsverkiezingen in Zuid-Korea (april 2020)

Of ‘fantasie' een belangrijke journalistieke waarde is, laat ik eventjes open voor discussie. Ikzelf was in elk geval enthousiast toen we voor het vak Internationale journalistiek de opdracht kregen om ons in te leven in de rol van parachutejournalist.

De bestemming? Zuid-Korea, waar in april 2020 parlementsverkiezingen doorgaan. Ikzelf trek er voor VRT NWS naartoe.

Zo’n reis vraagt natuurlijk wel wat voorbereiding. Om een idee te krijgen van welke reportages ik zou kunnen brengen, vooraf in België en ter plaatse, maak ik eerst een verkennend uitstapje in Brussel.

Wie had gedacht dat er in een Brussel een Koreaans cultureel centrum met bibliotheekje te vinden was!? Gratis toegankelijk trouwens, dus zeker een aanrader als je in de buurt bent.

Terug op mijn bureau begint het brainstormen. Welke reportages wil ik brengen? Hoe pak ik dat aan? En met welke eventuele moeilijkheden moet ik rekening houden tijdens deze reis?

Reportages vanuit België (januari 2020-april 2020)

Ik beslis om voor vertrek twee reportages vanuit België te maken. Eentje waarin ik terugblik naar de, soms woelige, politieke periode 2016-2020 en eentje waarin ik vooruitblik met een specifieke focus op de peilingen.

Reportage 1 - Terugblik parlementsverkiezingen 2016: van verrassend verlies tot afzetting president

De parlementsverkiezingen in 2016 kenden namelijk een verrassende uitslag en werden gevolgd door allerlei belangrijke politieke gebeurtenissen, waaronder de afzetting van de toenmalige presidente Park Geun-hye.

Invalshoek: Overzicht belangrijke gebeurtenissen

Verrassend verlies partij Park

Zuid-Korea kent drie soorten verkiezingen:

• Presidentiële verkiezingen (om de vijf jaar)

• Parlementsverkiezingen (om de vier jaar)

• Lokale verkiezingen (om de vier jaar)

Zowel de parlementsverkiezingen als lokale verkiezingen zijn sterk gelinkt met de presidentiële verkiezingen. De lokale verkiezingen worden gezien als een eerste evaluatie van de president (na ongeveer 1 jaar). Normaal gezien doet de partij van de president het ook goed bij parlementsverkiezingen als de bevolking tevreden is over de president zelf. Zijn/haar ambt loopt tegen dan immers bijna op zijn eind.

Maar in 2016 haalt de partij van de regerend president voor het eerst in 16 jaar geen meerderheid, hoewel de peilingen daar wel van uitgingen.

Park komt in opspraak

In de loop van datzelfde jaar wordt Park in verband gebracht met corruptie en machtsmisbruik. Er volgen protesten.

Park wordt afgezet

Het Zuid-Koreaans parlement beslist in december 2016 dat president Park moet worden afgezet, het grondwettelijk hof bekrachtigt die beslissing in maart 2017. Park is daarmee de eerste democratisch verkozen president die wordt afgezet.

Vervroegde presidentiële verkiezingen

Er volgen nieuwe presidentsverkiezingen waar de progressieve mensenrechtenadvocaat Moon Jae-in als winnaar uit komt.

Plan van aanpak: eigen opzoekwerk en interview met Jeroen Visser

Kortom, stof genoeg voor een reportage waarin ik terugblik op de belangrijkste gebeurtenissen in de Zuid-Koreaanse politiek de afgelopen vier jaar.

Jeroen Visser (foto: Twitter)

Een groot deel van het (opzoek)werk daarvoor zal ik natuurlijk zelf doen. Al ga ik ook ten rade bij Jeroen Visser, Nederlands correspondent voor De Volkskrant in Zuid-Korea. Op zijn LinkedIn zie ik dat hij sinds oktober 2016 correspondent in Zuid-Korea is. De parlementsverkiezingen in 2016 maakte hij dus wellicht niet ter plekke mee, de nasleep ervan wel.

Ik contacteer Jeroen Visser eerst via LinkedIn met de vraag of hij hierover eventueel kan bellen, facetimen, skypen... met me. En als hij nog in Nederland is voor april 2020, hoor ik dat natuurlijk graag.

Als Jeroen Visser me niet voldoende info kan bieden over de parlementsverkiezingen van 2016 zelf, kan ik daarover ter aanvulling Remco Breuker of Koen de Ceuster contacteren. Beide zijn Korea-expert aan de Universiteit van Leiden.

Contactgegevens van beide zijn te vinden op de website van de universiteit: Remco Breuker - Koen de Ceuster. Ook hen stel ik voor om (online) te bellen of samen te zitten.

Reportage 2 - Peilingen vorige keer volledig ernaast, wat kunnen we deze keer verwachten?

Vanuit België blik ik echter ook vooruit. Wat kunnen we verwachten van deze parlementsverkiezingen?

Invalshoek: (onbetrouwbare) peilingen

In deze reportage voorzie ik een korte schets van het Zuid-Koreaanse kiessysteem en de verschillende partijen. Al wil ik vooral de vinger op een specifieke wonde leggen: hoe kwam het dat de peilingen er in 2016 volledig naast zaten? Zijn er bovendien al peilingen voor deze parlementsverkiezingen, wat zeggen die en wordt er eventueel anders (lees: voorzichtiger) mee omgegaan dan in 2016?

Remco Breuker (foto: Universiteit Leiden)

Plan van aanpak: interview met Remco Breuker

Om een antwoord op mijn vragen te krijgen contacteer ik Remco Breuker, Korea-expert aan de Universiteit van Leiden voor een (telefonisch) interview.

Praktische voorbereidingen voor vertrek

Voor mijn reis moet ik uiteraard ook een aantal praktische zaken in orde brengen. Om zeker niets te vergeten pluis ik het reisadvies voor Zuid-Korea van Buitenlandse Zaken uit.

Vlucht naar Seoel

Omdat mijn verblijf niet langer dan 90 dagen duurt, heb ik geen visum nodig. Ik moet wel een internationale reispas voorzien en eventueel een internationaal rijbewijs voor ter plekke.

Safety first

Ik zorg ervoor dat ik de (nood)contactgegevens van de Belgische Ambassade zeker in mijn gsm opsla en ook een back-up op papier bij heb. Verder kondig ik mijn reis aan op www.travellersonline.diplomatie.be en installeer ik de Engelstalige 'Emergency Ready App' voor buitenlanders, ontwikkeld door de Koreaanse overheid.

Taalbarrière en andere risico’s

In het reisadvies lees ik verder dat de meeste Zuid-Koreanen naast Koreaans ook wel wat Engels spreken, maar dat is geen zekerheid. Reizen naar Zuid-Korea gaat verder niet gepaard met specifieke risico’s, al moet ik wel rekening houden met de voortdurende politieke spanningen tussen Noord-Korea en Zuid-Korea (zeker bij Zuid-Koreaans-Amerikaanse militaire oefeningen).

Als land is Zuid-Korea ook redelijk verwesterd, maar er zijn toch nog enkele traditionele zeden en gewoonten die gerespecteerd moeten worden. Ook niet alles is sociaal aanvaard: hoewel homoseksualiteit (niet: homohuwelijk) bijvoorbeeld wel legaal is, wordt het niet door alle Zuid-Koreanen getolereerd.

In maart 2019 bracht collega Jos de Greef bovendien een artikel over het gluurgedrag in Zuid-Korea. Daar krijgen vooral Koreaanse vrouwen mee te maken. Aangezien ik zelf een vrouw ben, zal ik hier uiteraard rekening mee houden.

Een fixer die me vanaf mijn aankomst vergezelt en begeleidt is voor deze reis dan ook een must. Ik pols bij Jeroen Visser, de Nederlandse correspondent die ik ook contacteer voor mijn eerste reportage in België, naar mogelijke fixers in Seoel. Daarna voer ik voor de namen die ik doorkrijg een background check uit, ik moet mijn fixer namelijk zeker kunnen vertrouwen. Vervolgens neem ik contact op met een geschikte fixer. Ik hou ook de site worldfixer.com, een tip van collega Stefan Blommaert, achter de hand voor moest mijn fixer last-minute afhaken, Jeroen Visser niet meteen iemand kan aanraden, er tussen zijn namen geen geschikte fixers zitten…

Reportages in Zuid-Korea (april 2020)

Vanuit Zuid-Korea zelf breng ik uiteindelijk drie reportages. De eerste focust op het mentaal welzijn van jongeren als thema binnen de verkiezingen. Voor de tweede reportage ga ik na hoe buitenlanders in Zuid-Korea, die geen stemrecht hebben bij parlementsverkiezingen, de verkiezingen ervaren. Ten slotte breng ik ook op de dag van de verkiezingen (15 april 2020) zelf verslag uit.

Reportage 1: De invloed van jongeren op de verkiezingen

Invalshoek: mentaal welzijn

De Zuid-Koreaanse maatschappij staat bekend als zeer competitief en veeleisend, wat ook een duidelijke impact heeft op de lokale jongeren. De enorme prestatiedruk, bijvoorbeeld op vlak van studieresultaten, werkt psychologische problemen in de hand. De zelfmoordcijfers in Zuid-Korea zijn dan ook zeer hoog.

In deze reportage ga ik na in hoeverre aandacht besteed wordt aan deze problematiek in de verkiezingsstrijd en hoe belangrijk jongeren dat zelf vinden.

Plan van aanpak

Getuigenissen studenten

Met mijn fixer trek ik naar Seoul National University. Dat is niet alleen de hoogste gerangschikte universiteit in Zuid-Korea volgens de Word University Ranking van Times Higher Education, het is ook één van de drie SKY-universiteiten. Al dan niet toegelaten worden tot een van deze universiteiten bepaalt sterk iemands carrière en sociale status.

In totaal studeren aan de SNU 26.182 studenten. Bij enkele van hen zou ik graag getuigenissen afnemen: hoe gaan zij met prestatiedruk om, lijdt hun mentaal welzijn daar al dan niet onder en vinden ze het belangrijk dat daar op politiek vlak aandacht voor is?

Opmerking: In Zuid-Korea mogen studenten vanaf 19 jaar stemmen. Aangezien Zuid-Koreanen vanaf 18 jaar aan de universiteit kunnen starten, hoop ik dus ook enkele stemgerechtigde studenten te strikken. Beïnvloedt de manier waarop de politieke partijen met dit thema omgaan hun keuze?

Op de website van de universiteit vind ik een aantal locaties op de campus waar ik studenten zou kunnen vinden die met mij willen praten.

Vooral het English Cafe lijkt me interessant: daar zijn studenten te vinden die hun Engels willen verbeteren en die ik dus eventueel zelf in het Engels kan benaderen. Al kan ik natuurlijk ook rekenen op mijn fixer om contact te leggen in het Koreaans moest dat nodig zijn.

Opmerking: Natuurlijk ben ik niet zeker of studenten wel zullen willen getuigen. Toegeven dat je lijdt onder de prestatiedruk zou immers als een teken van zwakte kunnen beschouwd worden. Ik moet studenten dus de kans geven om anoniem te getuigen.

Inzicht expert

Tijdens mijn bezoek aan de universiteit wil ik ook graag een gesprek hebben met Dong-Kyun Im, professor Sociologie aan SNU en gespecialiseerd in sociale psychologie en politieke sociologie. Aangezien ik een interview met hem op de YouTube-pagina van de universiteit vond, meen ik dat hij wel zijn inzichten over prestatiedruk en (het belang van) psychologische hulpverlening als politiek thema met mij zal willen delen.

Bijkomend lijkt het me boeiend om bij hem eens te polsen naar het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd van 19 jaar naar 18 jaar. Zuid-Korea is immers het enige land binnen de OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) waar jongeren pas vanaf 19 jaar kunnen stemmen. Zou die leeftijd verlagen een goede zaak zijn voor de Koreaanse jongeren? En zou dat de politieke partijen ertoe kunnen aanzetten om meer in te zetten op het welzijn van jongeren?

Contactgegevens terug te vinden op website universiteit.

Standpunten politieke partijen?

Ten slotte overleg ik met mijn fixer of we eventueel ook de verschillende politieke partijen kunnen contacteren over hun standpunt. Is er bijvoorbeeld een verschil tussen de liberale Democratische Partij van de huidige president Moon Jae-In en de conservatieve Libertykorea-partij (de twee grootste partijen)? En hoe zit het met de kleinere politieke partijen zoals de Bareunmirae-partij, de partij voor Democratie en Vrede, de Justice-partij en de gloednieuwe New Conservative-partij?

Opmerking: Als mijn fixer aangeeft dat de politieke partijen contacteren moeilijk is of er komt geen reactie, kunnen we in plaats daarvan samen de partijprogramma's erop naslaan.

Reportage 2: Hoe ervaren buitenlanders (Belgen) deze verkiezingen waarbij ze zelf niet mogen stemmen?

Invalshoek: Geen stemrecht

Sinds 2006 kunnen buitenlanders die drie jaar of langer in Zuid-Korea verblijven, stemmen in lokale verkiezingen. Voor de presidentiële verkiezingen of parlementsverkiezingen hebben ze dus geen stemrecht.

Ik vraag me af hoe zij de verkiezingen daardoor beleven. Leeft de politieke strijd ook bij hen? Of is er net weinig interesse?

Opmerking: Tijdens mijn research kwam ik een artikel van de Korea Herald tegen waarin buitenlanders in de context van de lokale verkiezingen in 2018 klagen over het gebrek aan Engelstalige politieke informatie. Het lijkt me interessant om dit issue ook op te nemen in mijn reportage.

Plan van aanpak

Getuigenissen Belgen in Zuid-Korea

In Zuid-Korea wonen meer dan 2 miljoen buitenlanders. Ik zou natuurlijk het liefst met Belgen in het land spreken (specifiek in Seoul), dus contacteer ik de Belgische ambassade in Zuid-Korea met mijn vraag.

Kunnen zij mij niet verder helpen, kan ik nog steeds een oproep doen in de twee Facebookgroepen voor Belgen in Zuid-Korea die ik vond: Belgians in Korea (188 leden) en Belgians in Seoul (111 leden).

Opmerking: Eventueel kan ik eveneens Jeroen Visser nog eens contacteren over zijn visie, of daar al naar vragen tijdens mijn gesprek met hem voor reportage 1 in België.

Inzicht expert

Ik neem voor deze reportage ook contact op met Toon Moonen, professor Grondwettelijk recht aan de Universiteit van Gent. Aangezien stemrecht voor buitenlanders wereldwijd een omstreden thema is, wil ik bij hem concreet polsen naar:

• Het belang van stemrecht voor buitenlanders

• Hoe het systeem in Zuid-Korea verschilt van dat in andere landen

• Zijn visie op de reacties van de Belgen die niet kunnen stemmen in Zuid-Korea (frustratie, gelatenheid)

Contactgegevens op website Human Rights Centre UGent.

Reportage 3: Verslag op de verkiezingsdag

Uiteraard breng ik ook verslag uit op de verkiezingsdag zelf.

Plan van aanpak

Ik trek naar een stembureau in Seoel, waar ik de sfeer peil via vox pops. Mijn fixer zal hier opnieuw een belangrijke rol bij spelen.

Ik volg ook de eerste resultaten op de voet en rapporteer regelmatig over de vorderingen van de verkiezingen.

Voor een interpretatie van de resultaten reken ik nogmaals op Remco Breuker, met wie ik voor mijn tweede reportage vanuit België al contact had. Komen de resultaten overeen met de peilingen die ik met hem besprak?

Met Breuker wil ik het ook nog even over de opkomstcijfers hebben. Die liggen in Zuid-Korea, waar er geen stemplicht is, altijd zeer hoog. Ook bij deze verkiezingen? Hoe komt dat?

Als Remco Breuker niet beschikbaar is, kan ik eventueel ook contact opnemen met Korea-expert Koen de Ceuster. Aangezien de verkiezingen wellicht drukke tijden zijn voor beiden, houd ik ook de contactgegevens van David Criekemans, professor Internationale politiek aan de Universiteit Antwerpen achter de hand.

En nu... aftellen maar!

Ziezo, tot zover mijn voorbereidingen. Tijd voor het concretere opzoekwerk, contacteren van experts, reisdocumenten in orde brengen, fixer zoeken... En aftellen naar april natuurlijk!

Ik maakte deze blog voor opdracht 2 van het vak Internationale journalistiek van de Master Journalistiek aan de KU Leuven, campus Brussel. Doel was een draaiboek uitwerken voor een reportage in het buitenland, in dit geval voor de Zuid-Koreaanse parlementsverkiezingen in 2020.